Kurwa nkhondo ya Chipurikano

KURWANKHONDO YIWEME YA CHIPURIKANO Kutorapo lwande linu Pa ivyo Chiuta wakuchita

Wakuremba Rev. Don Allsman and Rev. Dr. Don L. Davis

TUMBUKA

Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano Kutorapo lwande linu Pa ivyo Chiuta wakuchita Misisi ya kupaturika – Visambizgo vya kurondezgera bsambiri

Wakuremba: Rev. Don Allsman na Rev. Dr. Don L. Davis

TUMI Press 3701 East 13th St. North, Suite 100 Wichita, Kansas 67208

Utebeti wa Urban Ministry Institute • Utebeti wa World Impact, Inc.

Kurwa nkhondo ya Chipurikano: Kutorapo lwande pa Makani gha Chiuta

© 2014, 2016. The Urban Ministry Institute. All Rights Reserved. First edition 2014, Second edition 2016 © 2024 Tumbuka translated by Rev. Vincent Kalua and Edited by Damaseko Boma Nyirongo

Nkhwakukanizgika kupanga fotokope buku ili panji kugabira banthu kwambura kupempha ku beneko bakuremba munthowa yiri yose. Kupempha mazaza ghakupangira fotokope panji kugabira banthu buku ili kuperekeke ku.

The Urban Ministry Institute 3701 East 13th St. North, Suite 100 Wichita, KS 67208

ISBN: 978-1-62932-085-4

Buku ili likapangika na ba TUMI Press Chibaro cha World Impact, Inc.

Utebeti wa Urban Ministry Institute ntchibaro cha World Impact, Inc.

Mavesi gha muBaibulo ghafumira mu Baibulo lakutanthawurika mu 1981.

Kurongosora chithuzi cha pa chikonkhombe: Chithuzi ichi chikurongora mwanarume wayimirira pafupi na chiziba cha maji. Apo waku rabiska pasi, wakuwona chithuzi chake mumaji nga ngwa nkhondo wa Yesu (kufumira mu baEfeso chipaturo 6:10-18)

Buku ili liri kurembeka mwakupereka ntchindi ku banthu awo: Bakusambizga na kuchiska banthu awo mbakubabika sono mu umoyo wawo wa Uzimu. . . Ku bariska, basambizgi, barongozgi, badangiriri mu vyauzimu, na bakusambizga banthu kumurondezga Yesu. Wose awo bakupereka wovwiri kubanthu awo mbapya pakumurondezga Yesu, awo nkhumbiro lawo ndakuzenga thupi la Yesu ndipo lwana lwawo luri pa chitemwa, kupembuzga ndipo likutebeteskeka mu charu chose chapasi. Tikurumba uchizi wa Chiuta apo bakubikapo mtima na lwana lose pakujipereka na vyawanangwa vyawo pa kukuzga muwiro wupya wa batebeti wa Chiuta uwo ngwakufikapo mu wuzimu mwakupereka ntachindi kwa Fumu yithu Yesu Khristu na kukuzga ufumu wake. • • • Kubabwezi bane baku mping wa Fairmount Park Daybreak, awo bakugomezga kupereka nkhongono kubarongozgi bachiwukirano muwufumu wa Chiuta. ~ Don Davisi • • • Kwa Shirley Isaac, mubwezi wane kufumira mu std 6, mwene uyo wakanirongozgera kwa Yesu na uthenga uweme, na kwa Theron Friberg, murongozgi wane kusekondare mwene uyo wakapizgira chitemwa chake pa Mazgu gha Chiuta na kunisambizga kwenda mu uzimu. ~ Don Allsman • • • ndipo icho ukapurika kwa ine panthazi pa ŵakaboni ŵanandi, ndipo uchikorezge ku ŵanthu ŵakugomezgeka awo nawo ŵangamanya kusambizga ŵanyawo. ~ 2 Timote 2.2

Ndondomeko ya Vyamubuku • 5



N dondomeko ya V yamubuku

7 Jando

15 Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tasangikamo:

Kubanya makani ghithu na makani gha Chiuta

29 Chisambizgo cha chibiri

Kujipereka kwithu Kuzomera: Utebeti withu pa zinkhondo za mucharu mu Miwiro yose

45 Chisambizgo cha chitatu Kunjiramo kwithu:

Kubanya umoyo withu na umoyo wa Chiuta mwa Yesu Khristu

59 Chisambizgo cha chinayi

Uchindami uwo tikupokera: Utebeti wa Mzimu Mtuba pa nkhondo ya Chipurikano

73 Chismbizgo cha chinkhonde Kuvivya uko tikurongora: Kukhara mu charu nga mbatuba ba Chiuta na Nkharamba za Yesu

87 Chisambizgo cha chinkhonde na chimoza Khukhozgeka uko tikupenja:

Kuzengana yumoza na munyake mu Thupi la Yesu Khristu

101 Chisambizgo cha chinkhonde na chibiri Murwani withu uyo tikurwa nayo:

Kwenda mukuvivya pa kurimbana na murwani wa Chiuta

115 Chisambizgo cha chinkhonde na chitatu Vyombo ivyo tikutebeteska: Kuvwara mahomwa ghose gha Chiuta 131 Chisambizgo cha Chinkhonde na chinayi Kukhomezga uko tikurongora: Kurimba-rimba kwa batuba

6 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

145 Ndondomeko 147 Ndomeko 1 • Vyamumtendeko:

Mbiri ya Charu kwizira mu Mukuyowoya kwa Baibulo

150 Ndondomeko 2 • Nkhani iyo Chiuta wakuyowoya 151 Ndondomeko 3 • Umo mungayambira kubazga Baibulo 153 Ndondomeko 4 • Yesu wa ku Nazareta: Mubapo wa kunthazi 154 Ndondomeko 5 • Nkhani ya Chiuta: Misisi yithu yakupaturika 155 Ndondomeko 6 • Kufumira pa Mtendeko kuya Munthazi: Ndondomeko ya Chiuta na midauko ya banthu 156 Ndondomeko 7 • Mzgezge na Vyakuwoneka 157 Ndondomeko 8 • Mwa Khristu Yesu 158 Ndondomeko 9 • Kuphara pakweru kwithu pa vyakugomezga vithu: Wanangwa Mwa Khristu 161 Ndondomeko 10 • Makani gha Mbumba ya Chiuta 162 Ndondomeko 11 • Chisambizgo cha Yesu nga ndi Chatonda 163 Ndondomeko 12 • Uchatonda wa Khristu: Kabiro ka Mukhristu pa ukhariro wake na Ukaboni wake mucharu 164 Ndondomeko 13 • Kupurikiska Baibulo muvigaba na lose pamoza 166 Ndondomeko 14 • Vitumbiko 33 mwa Yesu 170 Ndondomeko 15 • Chikhubazgo 171 Ndondomeko 16 • Kuruta munthazi pa kurabiska kunyuma: Kurazga ku kuwereraso kuvisambizgo vyavikhomo vya chipurikano chenecho 177 Ndondomeko 17 • Ndondomeko ya Mazgo gha Chiuta muwufupi 181 Ndondomeko 18 • Ndondomeko mwakurondezgana ya Chipangano chipya 182 Ndondomeko 19 • K upharazga Mponoski (Mesiya): Ubare wa Mabuku gha Ivangeri 183 Ndondomeko 20 • Wakwenerera kutiyimira: Kwandaniska basambiri ba Ufumu wa Chiuta 184 Ndondomeko 21 • Mdauko wa Chipangano Chasono: Kukhara mu Ufumu wa Chiuta wakuzgorikika 185 Ndondomeko 22 • Yesu Khristu, Mutu na Fundo ya Baibulo 186 Ndondomeko 23 • Murekeni Chiuta Wakwere! Nthowa 7 zakumupenjera Chiuta na kukhara mukutemwereka kwake 187 Ndondomeko 24 • Chipurikano cha bapostore cha ku Nayisiya 188 Ndondomeko 25 • C hipurikano cha bapostore cha ku Nayisiya na kukhubirizgika na Baibulo 190 Ndondomeko 26 • Chipurikano cha bapostore

J ando

Kusambizga banthu kumurondezga Yesu nkhupereka waka umanyi kubanthu chara kwene kupereka umoyo.

~ Juan Carlos Ortiz

Monire, basirikari banyane, muzina la nkhongono la Fumu Yithu Yesu Khristu! Tiri bakukondwa chomene pakumupani visambazgo ivi vyakukuzga basambiri/basirikari ba Yesu Khristu vya Kurwa Nkhondo Yiweme ya Chipurikano: Kutorapo lwande pa Makani gha Chiuta . Buku ili likuphara na za Makani agho ghari mu Baiburo, ghakurembeka na urato wakuphara nkhani yose ya mu Baiburo na umo ghakuperekera mulimo uwo ise tingachitapo pa makani ghakuru na ghakunozga gha Chiuta. Tikupanikizgikira kuti makani ghose gha umo charu chiriri, uko chikurazga na urato wake, ghari kurembeka mu Baibulo. Baibulo likuphara pakweru kuti Chiuta ndiyo ndi mwati wa umoyo, wakarenga charu, ndipo wakarayizga kwa Abrahamu kuti watumenge munthu mwene uyo mwa iyo charu chose chitumbikikirengemo. Chiuta wakajivumbura kubina Isirayeli, mtundu wa banthu abo wakiziramo Mesiya, wakuphakazgika wa Chiuta. Yesu wakaba mtebeti wakusoreka na Chiuta kwiza mu charu mwakuti wayitonde nyifwa, wawuskepo nthembo, nakuti wakhazikiske kuwusa kwa Chiuta mucharu chose chapasi na pa banthu. Muwunenesko wose, Mponoski wakiza kwizira mubanthu bakwake bina Israyeli, ndipo tikumanya kuti ndi njani: Muthaski na Fumu, Yesu wa kuNazareta. Mazgu gha Chiuta ghakuchitira ukaboni za Uchindami wa Yesu Khristu, mwene uyo wari kuvumbura ku charu chose chapasi na kubanthu wose khumbiro la Dada na Uchindami wake, kutiponoska kuzakwananga zithu kwizira munyifwa yake pa mphinjika na kuwuka kwake kubakufwa, mwene uyo wati wazgerengeso vyose na umo vikabira pamtendeko para wizaso kachibiri. Usange tikurapa na kupurikana na Yesu kuti ndiyo mthaski na mponoski withu, makani ghaweme agha ghakuba ghaching’anamuro chomene kwa ise, makani ghamthondwe gha uchizi na chitemwa, nkhani yakukondweska ghakutichemera kukhara umoyo wakumukondweska Chiuta na kuchitira ukaboni za Mthaski na kutinjizga ise mu mbumba ya Chiuta uwo ni Mpingo. Chisambizgo Muchisanisani: Umo tingarwera nkhondo yiweme ya Chipurikano Buku ili liri kurembeka na urato wakupa munthu umanyi mwawupusu mazgoro gha mafumbo ghakuru na umo mungamanyira Chiuta na

7

8 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

umo mungakhalira na banthu bamumbumba ya Chiuta. Liri na ulato wakumupani njara ya umo mungakurira mu umoyo winu wa Uzimu kwizira mu fundo 9 (zinkhonde na zinayi) izo zikupereka vigaba vya nkhani yose ya muBaibulo. Fundo yiri yose yikulongosora na imwe muliri wakuchita chita mucharu mukati mumakani ghakuru gha Chiuta. Fundo izi zikuphara unenesko wakufikapo na umo wuri kuyowoyekera mu makarata gha Paulosi chomene-chomene mu karata yake ku baEfeso. Visambizgo viri kurembeka na ulato wakuti vimovwireni kuti vimutchinthiskeni mu Chipurikano chinu. Vyakurondezgapo ni mitu ya visambazgo na kulongosorapo pachoko. Chisambizgo chakwamba – Kabiro ako tasangikamo: Kubanya makani ghithu na makani gha Chiuta. Chisambizgo ichi chikumovwirani kumanya kuti Chiuta wa charu chose, Fumu ya Nkhongono zose, ndiyo ngwaunenesko, ni Chiuta wamuyirayira, mwene uyo wari mu utatu, Chiuta Dada, Mwana na Mzimu Mtuba. Wari kurenga vinthu vyose, vyakuwoneka na vyambura kuwoneka ndipo wari kurenga munthu muchikozgo chake. Chisambizgo ichi chikusambizga kugarukira kwa Satana na banthu bakwamba, Adamu na Hava na umo chirengiwa chiri chose chiri kutembeka kwizira mu kwananga kwawo. Kwene Chiuta, wakutipa phangano la kwiza kwa Mponoski mwene uyo watondenge kwananga na kuwezgera vyose kwa Chiuta, kuwuchindami wake. Chisambizgo cha chibiri – Kujipereka kwithu Kuzomera Utebeti withu pa zinkhondo za mucharu mu Miwiro yose. Chisambizgo ichi chikusambizga na umo Yesu wa kuNazareta wakatondera Satana na kutizgora ise banangwa kukutembeka, kwizira mu umoyo wake wambura kwananga, na kutifwira pa mphinjika mumaro mwithu. Kwizira mukurapa (kuchimbilira kwa Chiuta kufuma kukwananga kwithu) tikunjira mu Ufumu wa Chiuta. Wakutiponoska mwa Uchizi wake, tikubapatizikira mu mbumba yake, ndipo tikupasika Mzimu wakuti watovwire mu umoyo withu wa Chikhristu. Chisambizgo cha chitatu – Kunjiramo kwithu: Kubanya umoyo withu na umoyo wa Chiuta mwa Yesu Khristu Chisambizgo ichi chikumusambizgani na umo imwe muri kubatikana na Yesu mwachipurikano, (mwachiyerezgero, mazgu ngati ni, tiri mwa “Khristu”). Pachifukwa cha ubare uwu, mukupokera, na kusangwa na vyose ivyo Yesu wari na ivyo wakupereka. Kwizira mwa Mzimu wa Chiuta, tikuba vibaro vya mu mbumba yake, ndipo Yesu ndiyo libwe lamweso wa nyumba iyi, ndipo bapostore na baprofeti nga ndi lufura lwake. Pose apo pakuwunjikana basopisopi pakuyana waka na nkhumano ya nkharamba za kuchanya izo zikudumbirana na kupwererera vya ufumu wakuchanya. Ise bakupurikana tiri bimiliri ba ufumu wa kuchanya na batebeti ba Chiuta. Chisambizgo cha chinai – Uchindami uwo tikupokera: Utebeti wa Mzimu Mtuba pa nkhondo ya Chipurikano . Chisambizgo ichi chiri na urato wakurongora umo Mzimu Mtuba wakukharira mwa banthu wose

Jando • 9

abo bakupurikana na Chiuta kwizira mwa Yesu Khristu, na kupereka vyawanangwa kwa wari yose vyakupambana-pambana mwakuti batebetere mu mpingo wa Chiuta. Tiri banangwa mwa Yesu Khristu kutebeterana yumoza na munyake nga ndi umo Mzimu Mtuba wakutirongozgera na kutikhozga. Tikukurira lumoza apo wakupurikana wari yose wakutebetera mumpingo wa Khristu muwene na wene na chitemwa. Chismbizgo cha chinkhonde – Kuvivya uko tikurongora: Kukhara mu charu nga mbatuba ba Chiuta na Nkharamba za Yesu . Muchisambizgo ichi, tikuwona kuti tiri kuchemeka kuti tikozgane na Chiuta nga mbana bake bakutemweka. Tiri kuzgoreka kuba batuba ba Chiuta, mwa Yesu Khristu ndipo tikwenera kuba bimiriri ba Yesu Khristu nyengo zose nga mbakusoreka ba Chiuta. Chiuta wari kutichemaso kuba nkharamba za ufumu wa Chiuta, mwakuti tithandazge uthenga uweme wachiponosko kubanthu wose na kuchita milimo yiweme ya Chitemwa kubanthu. Chisambizgo cha chinkhonde na chimoza – Khukhozgeka uko tikupenja: Kuzengana yumoza na munyake mu Thupi la Yesu Khristu . Chisambizgo ichi chikurongosora fundo ya umoyo wa chikhristu kuti ngwa banthu awo bakukhara muchikaya chawo, bakukurira lumoza nga mbana bamumbumba ya Chiuta, pakuba thupi la Yesu Khristu kweniso tempire la Chiuta umo Mzimu Mtuba wakukhara. Tiri kuchemeka kukhara umoyo wa Yesu Khristu pamoza na banyithu, kusanga unenesko wake pamoza, kusopa Chiuta na kukurira lumoza nga mbasambiri ba Yesu apo tikusangana na bakupurikana banyake pa Mpingo withu na mumawupu ghachoko-ghachoko. Pakuchita ntheura, tikusambira kuthera kwa yumoza na munyake mwantchindi kwa Yesu Khristu. Chisambizgo cha chinkhonde na chibiri – Murwani withu uyo tikurwa nayo: Kwenda mukuvivya pa kurimbana na murwani wa Chiuta . Charu chose chiri pa nkhondo ya uzimu – Satana na ufumu wakumdima bakurwa na Yesu Khristu na Ufumu wa ungweru. Kwizira mu umoyo wake, nyifwa, na kuwukaso, Yesu wari kutonda murwani withu Satana mwene uyo wachari kurimbana nase na kuno kulero. Wakujirongora ngati ndi murunji na muweme mucharu na kutipemberezga ise chifukwa chakutomboroka kwithu kwizira mumakhumbiro ghathupi. Tikumutonda usange tikwenda na chipurikano mwa Yesu, na kukhara ba kutcheba kuti Satana wareke kutinyenga panji kutipusika kwizira mu mawuryarya ghake. Chisambizgo cha chinkhonde na chitatu – Virwero ivyo tikutebeteska: Kuvwara mahomwa ghose gha Chiuta . Chisambizgo ichi chikurongosora na umo Chiuta wari kuperekera kwa wakupurikana wari yose na virwero vyakwenerera mwakuti wamanye kujikirana nayo Satana na kumutonda usange nkhondo yafika. Unenesko wa Mazgu gha Chiuta, ungamanya kutovwira ise kumanya, kwimikana, na kusezgera kutari mautesi agho murwani wakwiza nagho. Ndiposo Mzimu Mtuba nayo wakutikhwimiska

10 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

mwakuti timanye kwimikana na murwani kwambura kutondeka patheka, kweniso pamoza na banyithu. Chisambizgo cha Chinkhonde na chinayi – Kukhomezga uko tikurongora: Kurimba-rimba kwa batuba . Muchisambizgo ichi, tikusambira kuti fundo yikuru chomene mukukura mu chikhristu, nkhwambira kuzizipizga, kukhara wakutcheba, na kuba maso mwakuti tireke kubuchizgika. Nga mbimiriri ba Khristu, tikwenera kurimba-rimba na kurutirira kurwa nkhondo mwakuti tikapoke njombe, nanga kungaba kunonono wuri. Mzimu Mtuba watipenge nkhongono zakuti timanye kwimirira mu nyengo zose kwakuyana na ntchemo yithu apo tikuyimira Khristu mucharu. Watitebeteskenge mwakuti timanye kukhwimiska bakupurikana banyithu apo bakujumpha munyengo zinono. Fundo yikuru muchisambizgo chiri chose. Chigaba chiri chose na vibaro vyake Chisambizgo chiri chose chiri kugabika mu vigaba, chibaro chiri chose chikurabiska pa kanthu ako nkhakukhumbikwa kuti mukamanye chomene apo mukusambira. (Ichi ntchakukhumbikwa chomene kuchirabiska usange muri basambizgi ba wumba ukuru panji banthu bachoko waka). Urato wa Chisambizgo. Chisambizgo chiri chose chiri na urato utatu pa mutu wuri wose; vimovwireninge kupurikiska mwakufikapo ivyo mukwenera kutorapo na kugomezga pa umariro wachisambizgo, kwari mukusambira mwekha panji paguru. Lurombo lwa kujulira, kupempha vinjeru. Lurombo uru, lweneluro tikumuchiskani kuromba mwakukwezga, likupempha Chiuta kuti watovwire kunozga mitima yithu pambere tindanjire mukusambira Mazgu gha Chiuta mwakuti tighapurikiske na kupokerera ivyo Chiuta wakukhumba kuti timanye. Jando. Chigaba cha jando chikovwira kuti mwambe chisambizgo pakujifumba mafumbo ghanandi ghakukhwaska umoyo winu. Toranipo nyengo chomene pa mafumbo agha ndipo na lwana lose vyakurondezgapo pa mafumbo na mazgoro ghake. vimovwiraninge chomene na kumusurani mwakuti mumanye kujisanda umoyo winu apo mukunjira muchisambizgo chiri chose. Vyamukati. Chigaba ichi, chakupereka kurongosora kwa chisambizgo, nakupereka Mazgu gha Chiuta agho ghatebeteskekenge muchisambizgo, mafumbo ghakwenerera, na fundo kufumira mu Baibulo muchisambizgo chose. Chisambizgo mwawufupi. Usange mwasanda Mazgu gha Chiuta, na kuzgora mafumbo kufuma muchisambizgo, chisambizgo chiri chose chikupereka mwawufupi ivyo vyafuma muchisambizgo na unenesko uwo wasambizgika. Ivi vikumowirani kuti mumanye mwawufupi ivyo

Jando • 11

viri muchisambizgo chose mwakuti mumanye usange mwasambira na kupurikiska ivyo viri muchisambizgo chose na mukusanda maremba. Ndondomeko. Muchigaba cha ndondomeko tasazgirako vinthu vinandi vyakuti vimovwirani kuti mupurikiske visambazgo. Fundo zikuru-zikuru. Chigaba ichi chikovwira kuti mupurikiske fundo zikuru-zikuru zamuchisambizgo chose, mukurongosora mwawufupi chomene. Vyakusambirirapo. Chigaba chakuzirwa ichi, chakupereka mwabi wakuti mumanye kusanda na kuranguruka pa vyakurandirapo pa ivyo mwasambira pakughanaghanira munyengo iyo vinthu ivi vingamanya kumuchitikirani pa umoyo winu. Unenesko kuti ngwakuti tighanaghanengepo waka chara; kurodezga Yesu ntchinthu chazanadi, vinthu ivyo vikuchitika nadi pa umoyo withu, ivyo vikukhwaska na kutipa kaghanaghaniro paumoyo withu na kutovwira apo tikukura nga mbasambiri ba Yesu. Tikusambiraso kusambirapo na kuringanizga umoyo withu na makani ago ghaperekeka ngati ni viyerezgero pa umoyo withu. Kumanya unenesko kuti kukutizgora ise kuba nkhwantha chara kwene kuti tisuturike kuba banangwa (Yohane 8.31-32). Chakuzirwa chomene nkhuzgora makora mafumbo chara kwene kusambirapo kanthu ndiko. Muwonenge kuti pose apo tikusambira Mazgu gha Chiuta, parije zgoro limoza pera pamafumbo ghose. Tose tiri kuchemeka kuti tisande Mazgu gha Chiuta, tipenjerezge ivyo ghakutinenera, kuyezga vinthu vyose na Mazgu gha Chiuta, na kukoreska icho ntchawunenesko (1 Batesalonika 5.21). Tebeteskani viyerezgero ivi pakusambira na kuvibika pa umoyo winu dazi na dazi. Mujure mitima yinu kwa Mzimu Mtuba mwakuti wamanye kusintha umoyo winu mukapurikiskiro ka Mazgu gha Chiuta na vinthu vyakupambana-pambana ivyo musanganenge navyo mukusambira kwinu. Kurumikiza. Chigaba ichi chikurabiska pakuchita ivyo tasambira. Mukwenera kubikapo mtima pakuchita ivyo mwasambira kwizira mukaghanaghaniro, kayowoyero, nkharo yinu, na umo mukukhalira na banyinu. Ntheura penjerezgani nthowa ivyo mungamanya kuchitira ivyo mwasambira pa umoyo winu wa dazi na dazi. Kuzomerezga. Chigaba ichi chikutipa mwabe wakuzomerezga ivyo tatondeka na ivyo tasambira, mwakuti tivizunure na kuviyowoya mu umoyo withu musabata lose. Lurombo. Tiri kusazgirapo marurombo agho ghakuyana na ivyo tasambira, gha banthu awo ndi vinkhara vya Chiuta, awo bari kutidangirira muchipurikano mu mbiri ya mpingo.

12 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

Kulirira kwa Chiuta. Uku ndi lurombo lwa pawumariro pa chisambizgo. Mungamanya kuremba lurombo lwinu (ngati ndi umo wakarembera marurombo ghake Davide mu Masalimo). Kuromba uku kukutovwira kupempha kwa Chiuta mtundu wa uchizi uwo tikukhumba na kuvwara unenesko uwo tasambira muchisambizgo. Ndi marurombo ghakujikhizga, mabeyerero, ndipo na kupanikizga nga ndi umo Mzimu Mtuba watirongozgera. Masambiro gha kusazgirako. Ivi ndi masachizgo kwa awo bakukhumba kusambira mwakusazgirako pa ivyo basambira kare muchisambizgo. Vyamuchisambizgo chapanthazi. Ivi ndifundo izo ziri muchisambizgo chakurondezgapo, mwapatari-patari, mwakuti mumanye pachoko waka ivyo viri muchisambizgo chakurondezapo. Mazgu gha pamtima. Tikugomezga chomene kuti usange tingaghasunga Mazgu gha Chiuta pa mtima, timunangire chara Chiuta (MaSalimo 119.11). Kughasunga Mazgu gha Chiuta pa mtima ndi ntchisko yikuru chomene pa umoyo withu ndiposo ntchirwero chikuru chomene pakkurimbana na Satana. Mwantheura, chisambizgo chiri chose chibenge na vesi la pamtima leneliro mukwenera kusunga pamtima mwakuti limukumbuskaninge ivyo mwasambira na kumurongozgani mukendero kinu kose musabata lose. Murimo. Chigaba chawumaliro ichi chiri na mlimo wakuti muchite apo mukumarizga masambiro ghinu. Urato ngwakuti movwirike pakujisanda na kuwona umo mwasambirira. Usange muchitenge mlimo uwu, na kubikapo lwana lose, na kuchita murimo mwachitata na mwakubikapo mtima, kusambira kwinu kubenge na chanduro chomene. Mlimo uwu wuri kubikika na ulato wakuti mukure mukamanyiro kinu ka Khristu Yesu kwizira mukungweruskika na visambazgo. Mwantheura Chonde, marizgani murimo uwu na mitma wose ndipo muyirondezge makora ghene. Ivyo mwasambira Chonde kuvighanaghanira waka chara kwene woneseskani kuti mukuvichita pa umoyo winu wose. Rwani nkhondo yiweme ya Chipurikano: Kutorapo lwande pa mlimo uwo Chiuta wakuchita (Misisi yakupaturika-Visambizgo vyakurondezga awo bajipereka kwa Yesu) Kuba mu Khristu kunjira mumakani gha Chiuta, Makani agho Chiuta wakughayowoya na kughafiska munyengo zose za charu! Makani gha kuwombora na chitemwa, chiponosko na chikhazi, makani gha nkhondo na kuvivya, ndigho sono ndi makani ghinu. Chisinkho cha makani agha ghakufumira kumtendeko wa charu, na kurutilira mu muchikhazi cha mu Uchindami wa Ufumu wa Chiuta na kuwusa kwa Yesu Khristu. muchipurikano, cha mwaYesu Khristu, muri kuponoskeka kukwananga, kusuturika kuchirango na wuzga, na kunjira nawo munkhondo.

Jando • 13

Muchisambizgo ichi musambirenge na umo mungavwarira mahomwa ghose gha Chiuta, kumanya mautesi gha Satana, na kumanya kusambira pamoza na bakupurikana banyinuthu apo mukukura pamoza nawo. Mwarembeka kuba bankhondo yakurimbana na Satana, sambirani kurwa pamoza nkhondo ya chipurikano apo mukumanya kuti nkhondo ya chipurikano iyi nja Yehova mweneko. John Eldredge, ndi muriska uyo wari kuremba vinthu vinandi chomene vya nkhondo ya Mzimu, wakuti, “Nkhani ya umoyo winu ndi nkhani yitari yakukhwaska kudindibariska mtima winu kufumira ku murwani mwene uyo wakumanya icho imwe mukwenera kuba ndipo wakopa kuti usange warekenge kumutimbanizgani mufikengepo pa icho Chiuta wari kumurengerani kuti mukhare. Wakumanya kuti imwe muri bimiriri wa ufumu wa Chiuta kumbumba yinu na kubanthu wose. Mukwenera kumanya kurwa nkhondo. Visambazgo ivi ndivyakurondezga awo bakwamba sono kusambira na umo bangamulondezgera Yesu na kurwa nkhondo pamoza na bakupurikana banyawo. Tikwenera kumanya kurwa nkhondo ya chiupurikano na kaghanaghaniro kaweme na virwero vyakwenerera. Buku ili limovwiraninge kuchita ntheura. Stu Webber, musirikari wakupumura wa charu, mwene uyo sono ndi mliska wa mskambo wa Chiuta wari kuremba pa makani gha nkhondo iyo mu Khristu wari yose, kwari ndi mwana, kwari wakwamba sono, kwari ndi mukhara kare muchikhristu, wakurwa dazi na dazi, nyengo na nyengo: Mukhristu wari yose wari munkhondo. Mukhristu wari yose wakuyeya mukati mwake mphindano yikuru chomene yapakati pa uweme na uheni ivyo vikupindana chomene mukati mwake. Tabanandi ba ise tikukora chiri chose icho chingatovwira kutonda vyakutisuzga ivi. Banji bayichema kuti nkhondo yapakati pa thupi na mzimu. Banji bakuyichema kuti chitengero cha kukhumbisiska kutonda. Imwe namwe muyitye chiri chose icho mukukhumba, kwene ndi nkhondo yakofya chomene, yene iyo yiri na urato wakuwiska mukhristu wari yose. Usange nkhondo yamara wari yose wakukhumba kusangika pamoza na awo mbakutonda. Fundo za nkhondo zikusambizgika ku maro gha basirikari mucharu chose chapasi. Nkhondo ya muwuzimu yikuyana waka na nkhondo yeneko-neko ya muthupi. Musirikari wari yose uyo wakukhumba kutonda, wakwenera kupurikiska fundo na ndondomeko zakarwero ka nkhondo, “Chifukwa kurimbana kwithu kuti kuri pakati pa ŵ anthu ŵ a thupi na ndopa chara. Kweni tikurimbana na ŵ akuwusa, ŵ amazaza, na ŵ ankhongono ŵ a charu ichi cha mdima ndipo na mawumba gha mizimu yiheni iyo yiri mu mlengalenga” (Ba Efeso 6.12b).

Labiskani mu buku lakurembeka na Stu Webber. Spirit Warriors. Sisters, OR: Multnomah Publishers, 2001, p. 16.

14 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

Mungachita vikuru chomene kuruska kufumamo waka na nkhongono, mungamanya kutonda/kuvivya, ndipo mukutonda kwinu, Yesu Khristu watumphuskikenge pachanya pavyose. Mupemphani Chiuta kuti wamupani zeru na nkhongono apo mukusambira unenesko wa mucharu ichi. Pemphani umanyi mwakuti mumanye unenesko wa Chiuta, mwakuti mube na chikanga icho mwende nacho pa umoyo winu na chitemwa cha Chiuta mwakuti mumanye kugabana na banthu bake uthenga uweme. Tikumuchemani kuti musambire pamoza nase, musambire kufuma ku Mzimu Mtuba apo wakumupani ungweru na kumurongozgani mu nkhondo ya chipurikano. Mumaro mwa Don Allsman, mwene uyo tarembera lumoza buku iri na musirikari munyane mu nkhondo iyi na wupu withu wose wa TUMI, bene awo bari kupereka nyengo yawo yinandi chomene ku murimo uwu, tikumuwonga chomene Chiuta chifukwa cha umoyo winu. Lurombo lwithu ndwakuti imwe mumanye kutorapo lwande pa makani ghakuru na ghakuzirwa chomene agha agho Chiuta warikwamba ghakuponoska na kuwezgera banthu na chirengiwa chose kwa iyo mweneko. Muri na mlimo wukuru chomene wakuti muchite. Muri bakupokerereka ku mbumba ya Chiuta, na kumlimo wakusambira! Dr. Don L. Davis Wichita, Kansas, Advent 2014

C hisambizgo chakwamba K abiro ako tikusangikamo Kubanya (Kusazga) makani ghithu na makani gha Chiuta

Kufuma kwa ine Paulosi, wakutumika wa Khristu Yesu na khumbo la Chiuta. Ku banthu ba Chiuta mu Efeso, abo naboso bakupurikana mwa Khristu Yesu. 2Uchizi na mutende vyakufumira kwa Chiuta badada na kwa Fumu yithu Yesu Khristu vibenge namwe. Vitumbiko vya uzimu mwa Khristu 3Wachindikike Chiuta, Wiske wa Fumu yithu Yesu Khristu, uyo mwa Khristu watitumbika pakutipa vitumbiko vyose vya Mzimu vya kuchanya. 4Pambere charu chindarengeke, Chiuta wakatisorerathu ise mwa Khristu kuti tibe banthu bakhe bakupaturika na bambura karema panthazi pakhe chifukwa cha kutemwa kwakhe. 5Chiuta wakatipatura ise kare kuti mwa Yesu Khristu, tibe bana bakhe. Bakachita ichi kwakuyana na urato wa khumbo lakhe. 6Ntheura timuchindike Chiuta chifukwa cha uchizi wakhe wa uchindami, pakutipa mwana wakhe wakutemweka nga nchawanangwa kwa ise. 7Mwa Yesu Khristu tiri kuwomboreka mu ndopa zakhe ndipo zakwananga zithu ziri kugowokereka kwakuyana na uzari wa uchizi wakhe, 8uwo wari kupungurira pa ise mu unandi wakhe. Mu vinjeru vyose na kumanyiska kwakhe, 9Chiuta wakachita icho wakakhumbanga na kutivumburira urato wa cha muchindindi uwo wakadumura kare kufiska mwa Khristu kwakuyana na kukondwa kwakhe kuweme.

~ BaEfeso. 1.8-10

Pa umaliro wa chisambizgo ichi, mukwenera kupurikiska Kabiro ako tasangikamo pakupurikana kuti: • Chiuta mweneko charu chose, Fumu ya nkhongono zose, ndiyo ndi Chiuta munenesko, ndipo ngwamuyirayira, mwene uyo wari muwutatu: Dada, Mwana, na Mzimu Mtuba. • Chiuta ndiyo ndi Mlengi wa vinthu vyose, vyakuwoneka na vyambura kuwoneka, ndipo wari kurenga munthu muchikozgo chake.

Ulato

*Satana – Satana ni zina la mungero Muheni mulara mwene uyo wakuchita uheni na kunyenga banthu kuti bamugarukirenge Chiuta. Wakupindikana na Chiuta pamoza na ufumu wake *Banthu babiri bakudankha – Adamu na Hava bakaba banthu babiri awo Chiuta wakamba kurenga muchikozgo chake mwakuti bakhare paubare na wendezgani na iyo Chiuta.

15

16 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

• Chifukwa chachigaruka Satana* pamoza na banthu bakudankha babiri bara*, chirengiwa chose chikatembeka, kwene Chiuta wakapereka marayizgo ndipo wari na ndondomeko yakuthereska uheni na kuwezgereska vyose kuwuweme ngati ndi umo vikabira pamtendeko. Ivi wachitenge kwizira mwa Yesu Khristu Mponoski. Chiuta imwe muri wamuyirayira, Dada wane, mukuyowoya mumazgu ghinu mukuti, imwe ndimwe muri jando la umanyi na mahara. Nkhuzomerezga kuti uwu mbunenesko, nkhumupemphani kuti mukhizgire mwa ine mahara ghapadera chomene kufumira kuchanya, mwakuti ndimanye kusanda Mazgu ghinu ghaunenesko agha (2 Timote 2.15). Ndabeya baDada, ndirongozgani, ndirongorani nthowa iyo nkhwenera kwendamo (Masalimo 32.8), ndipo ndidangirirani munthowa yinu. Khutu lane litegherezge ku vinthu vinu pera ndipo munisuske na kundinjirikizga mukaghanaghaniro, kayowoyero, ndipo mundiwezge apo ndazgeba. Badada, nkhuromba kuti mundipe chawanagwa chawumanyi, ndipo mundovwire apo nkhubazga kuti ndimanye mphambano pakati pa visambazgo vya unenesko na vyawutesi na vyawanangwa ivyo imwe mukupa. Mzimu Mtuba mundivumburire khumbiro la Chiuta ndipo mundipe chikanga chakutira khumbiro linu na mtima wane wose. Ba Dada Chiuta, Chonde mundizgore kuba wakupurika lubiro, nakuba muzito kuyowoya, wambura kukwiya lubiro (Yakobe 1.19). Mpanyi Mazgu ghakufuma pamlomo wane na maranguruko gham’mtima wane ghaba ghakwenerera na ghakupokerereka kwa imwe. Mundizomerezge kuti ndiyowoyenge unenesko mwamahara mwakuti mwakuti awo nkhuyowoya nawo bamanye kundipurikiska nakwandurapo kanthu pa ivyo nkhuyowoya. Mube nane apo nkhusambira Mazgo ghinu. Nkhuromba vyose ivi muzina la Yesu Khristu, Fumu na Mponoski wane, Amen. 1. Kasi ise tiripo tekha pa charu chapasi? Mafirimu ghanandi agho banthu tikurabilira, ghakurongora kuti kuri vyaru vinyakhe, ivyo vikukhwaskika na mauheni ghanandi agho ghakuchitika pacharu chithu chino. Banthu banandi bakugomezga kuti Tiripo thekha chara, panji kuti umoyo wuri mucharu chithu pera chara. Bakugomezgda kuti kuri vyaru vinyakeso ukuo nako kuri umoyo, kwene kuti bakupanikizga chara kuti umoyo uwu panji charu chinyakhe ichi chirinkhu. Banji bakukana kuti Chiuta ndiyo wari kutirenga ise ndipo bakugomezga kuti tiri kwiza waka mwamabuchibuchi, panji kufumira kumizimu*, panji vinthu vinyake waka vyambura kumanyiskika makora. Banji bakugomezga kuti kurije munthu wakumanya kupurikiska panji kuphara umo vinthu viliri chifukwa ndivyamuchindindi chomene.

Lurombo lwakupempha vinjeru

Jando

*Mizimu – Mizimu mbanthu panji bachiuta bambura kuwoneka na maso awo bari na nkhongono kuruska

tabanthu bamoyo.

Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tikusangikamo • 17

Apo mukakuranga ngati mbanichi, mukasambizgika kuti tabanthu tiri kufumirankhu? Ndipo kasi mukapurika kuti charu chiri kufumirankhu? 2. “KareKare. . .!” Tabanandi apo tikakuranga tikapurikanga vidokoni, tunkhani, na makani ghakupambana-pambana. Tikaphalirikanga pakaya, kusukulu, ku Tcharitchi, na kukusebera. Kufumira mumafirimu, mabuku na mumawayiresi tikupurika nkhani zinandi chomene, zautesi, unenesko, vyamuziro, vyantchindi na vyambura kwenerera. Kasi imwe mukuzizikika kuti Baibulo likuphara waka nkhani yimoza pera ndipo yakukoleranako? Mazgu gha Chiuta ni mabuku 66 ghose pamoza, ghakurembeka na banthu banandi chomene. Pafupi-fupi virimika 1500 viri kujumphapo, kwene ghose mabuku agha ghakukoleranako pa makani ghamoza pera – ghakurengeka kwa charu, banthu na khumbiro la Chiuta kuponoska banthu na charu. Kasi imwe mukughanaghanachi na makani gha vidokoni na vigomezgo vya banthu? Kasi muri kupurikapo kuti Baibulo likuphara nkhani yimoza pera ya Chiuta na Chiponosko chake? Kasi pari mphambano wuri pakati pa makani ghanandi-nandi agho tikupurika na makani gha muBaibulo gha Chiuta na chiponosko cha Chiuta ku Charu? 3. “kwakuyana na umo vinthu viriri.” Kwambira pa mtendeko wa chipurikano, pakati pajumpha kanyengo kachoko waka kufuma pa nyengo ya Bapositore, bakupurikana wose bari kupurikana na kukhozga chipurikano chawo kwizira muvyakurembeka ngati ndi Chipurikano cha Bapostore na Chipurikano cha ku Nayisiya (mubeke ku Ndondomeko). Vipurikano vibiri ivi, vikuyowoya mwawufupi umo Baibulo likuyowoyera na Chiuta kuti ndi njani ndipo wari kuchitachi, wakuchitachi kwizira mwa Yesu Khristu, kweniso chirengiwa chiwezgerekenge wuri kwakuyana na kanozgero ka Chiuta mu nyengo yake na yake. Banthu banandi awo bakupurikana na Chiuta chara, bakuyowoya kuti charu chiri kupangika mwangozi waka kwambura urato panji kwamburaso wakwata. Bakuyowoya kuti kurije chiri chose icho chikuchibika charu pamoza, ndipo kurije kukonkhoska kuri kose uko kungatovwira kuti tirongosore vifukwa ivyo ise tiririko mucharu panji kuti tiriso na kwakuya kunyake panji kurongosora na umo vinthu vibirenge kunthazi. Banthu awo bakukana kuti kuri Chiuta bakuti mbuchindere ukuru chomene kughanaghana kuti kuri Chiuta panji kuti kuri nkhongono zinyake zapadera. Bakuyowoya kuti, pakuti Chiuta kurije, kwene kuri vinthu vyakuwoneka na maso pera, charu na ivyo virimo, kurije urato panji vyamunthazi vya charu na umoyo. Wupu wa banthu banyake wakuchemeka kuti Agnostics (bakugomezga kuti tizamumanyapo chara usange kuri Chiuta) bakuyowoya kuti, nanga wuri Chiuta wariko, tingamumanya chara, ndipo chinthu

18 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

chiweme nkhanira icho tingamanya kuchita nkhugomezga kuti vinthu vizamusintha na kuba makora – panji! Kasi chipurikano cha Bapostore na Chipurikano cha Nayisiya vikutovwira wuri kuzgora awo bakuyowoya kuti Chiuta kurije nakutiso umoyo ngwenewuno pera, kurijeso ndodmeko yiri yose munthazi. Mu Baibulo tikusangamo makani gha Chiuta na banthu, agho ghose ghari kujinthika pa Yesu Khristu. Kwene nkhani yakuzukumiska iyi kuti ndi makani waka chara; kweni ndi makani agho tikutorapo lwande. Nga mbanthu bakurondezga Yesu, tiri na kabiro kapya ndipo mukutorapo lwande pa kabiro ako tikusangikamo. Charu chikarengeka na Chiuta, Kajiyimire, muwutatu: Dada, Mwana, na Mzimu Mtuba. Uyu ndi Chiuta mwene uyo wakabako pambere nyengo yindabeko, wakukhara mu Uchindami wamuyira-yira, mweneko vyose. Chiuta wakasankha kupanga charu mwene mumo banthu, awo mbakurengeka muchikozgo chake, bakwenera kukhara na kusangwa mwakufikapo. Kwene charu chikawa mumasuzgo chifukwa chachigaruka icho bangero banji bakachita mwakurongzgeka na Satana, mungero mukuru na wurato wakumuwukira Chiuta mwakuti waphange ufumu wake. Ntheura Satana wakabayezga Adamu na Hava kuti bamuwukira Chiuta, na kureka banthu bakutembeka na bambura chikhzai cha chiponosko. Muchigaruka ichi, Chiuta wakadumura kuwuska chatonda, Mponoski, mwene uyo wawuskengepo kuwa kwa banthu na kutembeka uku na vyakurondezgapo vyake. Kwizira mwa Abrahamu, Chiuta wakabikapo layizgo la kwiza kwa Mesiya, (wakuphakazgika wa Chiuta). Chiuta wakawuska mtundu wa banthu bina Isirayeli awo kufumira mwa iwo Mesiya wati wizirengemo. Ndipo mukufiskika kwa nyengo, Chiuta Dada wakatuma Mwana wake, Yesu Khristu mwakuti warongore Uchindami wake, kuwombora banthu bake, na kupokeska chirengiwa. Yesu wakarongora Chinjeru cha Ufumu wa Chiuta muvisambizgo vyake na munkhongono zake mukuchita minthondwe yakupamba-pamba. Mukujipereka umoyo wake pakufwa pa mphinjika, wakaripira mlandu wa

Chisambizgo

*Kajiyimire – Kajiyimire chikung’anamura kwima payekha na nkhongono zose na kuwusa pa charu chose pa vyakuchitika vyose, payekha kwambura wakumufumba.

*Wutatu – Lizgu ili likuyimira wutatu wa Chiuta Dada, Mwana, na Mzimu Mtuba.

*Mungero – Bangero mbanthu awo bakukhara pamoza na Chiuta kuchanya. Ni mathenga gha Chiuta, bari na nkhongono zinandi na zikuru, na umanyi wapachanya chomene kuruska banthu ba mucharu.

Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tikusangikamo • 19

zakwananga* na kubwangandura mirimo ya Satana. Chiuta wakamuwuska Yesu kubakufwa, ndipo pakati pajumpha mazuba 40 (makhumi ghanayi), Yesu wkakwelera kuchanya* nga ndi Fumu yakutonda na kuvivya. Ghakuti ghajumphapo mazuba 50 (makhumi ghankhonde) kufumira pakwera kwake kuchanya, wakatuma Mzimu Mtuba mwakuti wapereke nkhongono kubasambiri bake*, uwo ukaba Mpingo wake*. Ngati mbana bamumbumba ya Chiuta, thupi la Khristu, Tempile la Mzimu Mtuba, Mpingo uri kusoreka mwakuti uchemere banthu ku makani ghaweme agha. Usange kurwa kwithu munkhondo iyi kwamara, Yesu wakwizaso kuzakhazikiska Ufumu wa Chiuta mu charu chose chapasi, kwene kuko kuzamkubavye chitima, matenda panji nyiffwa. Chiuta wizamkuwusa kwamyira-yira pamoza na banthu bake. Uchindami kwa Chiuta!

Makani gha mu Baibulo ngakwenda chifuta Nyuma. Ulato ngwakurongora kuti Chiuta wari na murimo wakuwezgeraso vinthu umo vikabira kare pamtendeko. Pose apo Chiuta wakunjirirapo pa umoyo wa banthu, wakunozga vinthu mwachifuta.

~ Ronald J. Sider and Michael A. King. Preaching About Life in a Threatening World. Philadelphia: The Westminster Press, 1987, pp. 56-57.

*Kwananga – Kwananga nkhutondeka kuchita ivyo Chiuta wakukhumba kwizira muvyakuyowoya vithu, ivyo tikuchita, panji ivyo tikughanaghana.

*Kukwerera kuchanya – Yesu wakakwerera kuchanya na thupi lake lose apo basambiri bake bakamuwonanga. Kufumira pa nyifwa yake na chiwuka chake, kukwera kwake kuya kuchanya chikarongora uchatonda wake pa nyifwa na kwananga, na kukakhara kuwoko la maryero la Chiu ta Dada wa nkongono zose. Kukwera kwake kukapereka nyengo kwa Mzimu Mtuba kuti wize mucharu, mwene uyo wari kupereka nkhongono na mazaza ku Mpingo wa Khristu. *Basambiri – Musambiri ndi murondezgi wa Yesu. Mukhristu wari yose ndi musambiri wa Yesu. Nyengo zinyake lizgu lakuti musambiri, likutebeteskeka mwakung’anamura banarume khumi na babiri awo bakamurondezga Yesu na kusambira kwa iyo apo wakaba pacharu chapasi. *Mpingo – Mpingo ndi wupu wa banthu bake ba Chiuta awo bari kumuzomera Yesu kuti ndiyo ndi Fumu yawo ndipo Yesu wakutebetera mwa iwo. Wupu uwu wukupangika na banthu bakupam bana-pambana kufumira munyengo zakunyuma, zasono, na zakunthazi.

20 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

Usange tingauskamo Yesu mu Baibulo, ndikuti lizgokenge buku lambura ching’anamuro. Pose apo mukubazga, mubazgenge na Yesu pakati-kati pa makani ghose ndipo muwonenge kuti Baibulo ndi makani ghakuzirwa chomene ndipo ghaching’anamuro. Baibulo likukhizgika nkhongono zake usange banthu bakuribazga ngati ndi buku lakupereka urongozgi pa umoyo wa munthu. Kwakuyana na bapostore ba Yesu na Yesu mweneko – Baibulo ndi makani ghakuru chomene gha Chiuta na Yesu Khristu pakati pake.

~ Michael Horton. Christless Christianity. Grand Rapids, MI: Baker Books, 2008, page 142.

Kabiro ako tikusangikamo Chisambizgo chakwamba: kusanda Mazgu (Bible Study) Bazgani mavesi agha ndipo muzgore mwawufupi mafumbo agho ghakukhwaskika na visambazgo ivyo mwasambidra. 1. Chiuta yekha ndiyo ndi Chiuta, ndipo ndiyo ndi mlengi wa charu cha pasi na kuchanya. Bazgani Vyamumtendeko 1.1-3.15. a. Kasi Chiuta wakuchita murimo wuri mumakani agha?

b. Kasi Adamu na Hava bakutorapo lwande wuri mu makani agha?

c. Kasi chinjoka chikatorapo lwande wuri?

2. Banthu wose bari kurengeka na Chiuta ndipo bakukhara kwizira munkhongono za Chiuta mweneko. Bazgani Milimo 17.24-31. Lembani vinthu vitatu ivyo Paulosi wakurongosora kwakuyana na nkhani ya Chiuta apo wakubandurira makani banthu bakuAtene. 3. Chiuta wari kuyowoya ku banthu wose kwizira mu chirengiwa, baprofeti baku Israyeli, ndipo pa umaliro, kwizira mwa Yesu Khristu. Bazgani Baheberi 1.1-4 a. Kasi mlembi wakurongosorapo wuri na umo Chiuta wari kuyowoyera kubanthu?

Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tikusangikamo • 21

b. Kasi mlembi wakarata wakuBaheberi wakurongora kuti nkhwakuzirwa wuri kuti Chiuta wayowoyere mwa Yesu?

4. Chiuta wanjiramo mumakani pakwiza mucharu kwizira mu munthu Yesu Khristu na kukhara mucharu. Bazgani Yohane 1.1-14. a. Kasi Mazgu ni njani ndipo ubare wake na Chiuta ngwakuti wuri?

b. Kasi Mazgu wari na ubare wuri na banthu mucharu chose chapasi?

c. Kwa wose awo bakupurikana na Mazgu, bakupokera vichi? Ndipo kasi bakubabika wuri?

5. Nkhani ya Chitemwa cha Chiuta icho chiri kuperekeka ku charu kwizira mwa Yesu Khristu, mwakuti chipharike ku banthu wose mucharu. Bazgani Mateyo 28.18-20. Kasi ndi languro wuri iro Yesu wakupereka kubakumurondezga? 6. Uthenga uweme ni makani ghaweme ghachiponosko agho ghakuyowoya mwawufupi chomene mlimo wose na ulato wa Chiuta. Bazgani 1 Bakorinte 15.1-8. Kasi Paulosi wakuyowoya kuti chakuzirwa chomene ntchivichi? a. Kasi Uchizi ntchichi ndipo ntchifukwa wuri uthenga uweme ngwakujinthika pa uchizi pera?

b. Uthenga Uweme ndi makani ghaweme agho ghakuyowoya na ivyo Chiuta wari kuchita kwizira mwa Yesu Khristu? Kasi chiri kuchitika ntchivichi?

c. Yesu wakati wamarizga mlimo wake, kasi wakajirongora kwa njani?

7. Yesu waku Nazareta ndiyo wari pakati-kati pa makani ghose gha Chiuta – umoyo wake, nyifwa yake, na kuwuka kwake kubakufwa. Bazgani Mariko 1.1-13. Apo Yesu wakabapatizika, longosorani na umo Chiuta wakajirongolera ngati ndi Chiuta Dada, Mwana, na Mzimu Mtuba.

22 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

a. Dada

___ Nkhunda

b. Mwana

___ Mazgu kufumira kuchanya

c. Mzimu Mtuba

___ Yesu wakuNazareta

8. Nkhani iyo Chiuta wakuphara mwa Yesu Khristu ni nkhani ya kuwezgekeramo ka vinthu, kuchizgika, na vitumbiko kubanthu bakavu na bakutindibizgikira pasi, Bazgani Yesaya 61.1-4. Zunurani vinthu vinkhonde ivyo Yesaya wakuphara ivyo Yesu wizamukuchita usange wiza kuzakawezga ivyo viri kutayika. Zina lane ndine Nee. Ili ndi zina la chi China. Kasi zina ili liri kwiza wuri? Nkharisankha chara. Kuti zina lane ndine Nee, kuti ndi khumbiro lane chara ndiposo kuti ndingarisinthaso chara. Ndine Nee chifukwa chakuti badada bane zina lawo bakaba Nee. Usange machitiro ghane ghakuyana waka na bina Nee panji kupambana nawo, ndine Nee nipera. Usange ndingaba Prezidenti wa charu cha China, ndine Nee ndipera, panji usange ndingaba wakupempha-pempha visenthenge yayi kuba wamumbumba ya Nee. Parije icho nkhuchita panji kureka kuchita vingasintha ine kuba wamumbumba ya Nee. Tiri bakwananga, chifukwa chakuti cha ise patekha chara kwene chifukwa cha Adamu na Hava. Ntchifukwa chakuti ine pandekha nkhuchita kwananga chara, kwene tchifukwa chakuti nkhaba mwa Adam apo wakananganga. Chifukwa mukawiro kane nkhiza kufumira kwa Adamu, mwantheura ndiri wamumphapu ya Adamu. Fundo njakuti ndingasintha kanthu kari kose chara. Kwari nkhusintha nkharo yane, kuti kungandisintha ine chara kuti ndireke kukozgana na Adamu, icho nkhwananga uko kuri mukati mwane.

~ Watchman Nee. The Normal Christian Life. Fort Washington, PA: Christian Literature Crusade, 1974, p. 26.

Kwakuyana na Baibulo, Fumu Chiuta wa baHeberi ndiyo ndi Chiuta mweneko, mwene uyo wari kujivumbura nga ndi Chiuta yumoza mu utatu (Dada, Mwana na Mzimu Mtuba). Chiuta watipharira nkhani yake yose, iyo yikuphara na chitemwa chake na kubikapo mtima pakuponoska chirengiwa chake kufuma kukunangika. Chiuta ndiyo mlengi wa charu na mtambo, mwene uyo wari kupanga vinthu vyose kufumira kukarikose chara (ex nihilo) nakudumura kuti wasankhenge mtundu wa banthu, kufumira

Mwawufupi

Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tikusangikamo • 23

kwene kuko watumenge Mponoski na Mlongozgi uyo wati wizenge. Nanga wuri banthu bakarengeka kwambura kwananga, banthu bakamugarukira, nakuwa mukwananga, kufuma pa uchizi*, nakwiziska kutembeka pa banthu wose uko kukumarira kunyifwa. Chiuta wakapangana kutuma Mponoski mwene uyo wati waripirenge njombe yakwananga, kujitolera charango chakugarukira kwithu, nakutipa umoyo wamuyira-yira mwa chipurikano mwa Yesu Khristu wa kuNazarete mwene uyo wakafwa kuti tibe banangwa kukwananga. Ntheura, na chipurikano mwa Yesu Khristu, tikuponoskeka kunjombe ya kwananga na nkhongono zake na kupokera umoyo wamuyirayira, ndipo nase tingamanya kunjira nawo mu makani agha! Ndondomeko izo mukwenera kubazga na kurangurukirapo chomene izo ndi zakovwira chomene pachisambizgo ichi ndi izi: Kare-Kare (Ndondomeko. 1) Nkhani iyo Chiuta wakuphara (Ndondomeko. 2) Kwambira kuMtendeko na kuruta kunthazi (Ndindineko. 6) Mzgezge na vinthu vyeneko (Ndondomeko. 7) Yesu Khristu Mutu, na Mzati wa Baibulo (Ndondomeko. 22) Chipurikano cha ku Nayisiya (Ndondomeko 24 and 25) Chipurikano cha Bapostole (Ndondomeko. 26) Charu chose ndi maro agho makani agha ghakuchitikira. Mukati mu makani agha, muri kurimbana kwa nkhongono za kumudima na nkhongono ya Chiuta, uwu ndi “mguzano wa miwiro yose” Mu Baibulo mukurongora mbembe ya migonezi iyo tose tikutorapo lwande kwakuyana na khumbiro na ndondomeko ya Chiuta. Ndi nkhani yene iyo barembi ba Baiburo bari kwimapo na kupereka makani ghose agha.

Ndondomeko

~ James DeYoung and Sarah Hurty. Beyond the Obvious. Gresham, OR: Vision House Publishing, 1995, pp. 83-84.

Chiuta mwene nkhongono zose wakiza mucharu mwa Yesu Khristu waku Nazarete, na kuphemaniska charu na iyo mwene kwizira munyifwa yake pa mphinjika (2 Bakorinte 5.19).

Fundo Zakuzirwa chomene

*Kuwa mu Uchizi – Apo Adamu na Hava bakakoreranako na Satana mukumugarukira Chiuta, kwananga kwawo pa kubapatura na Chiuta; uchitiro wawo ukabasezgako kwa Chiuta nakwiziska nyifwa pa charu.

24 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

Nkhani Yachiyerezgero

Bazgani ndipo langurukiranipo pa makani yaviyerezgero, mughanaghanire fundo zake ndipo mupereke mazgoro ghake kwakuyana na visambazgo ivyo mwasambira muchisambizgo chajumpha. 1. “Nkhugomezga kuti Chiuta kurije” Apo tikaba kuntchito, panyengo yachakurya, Janice wakadumbiranga na munyake pamakani ghakuti Chiuta wariko panji chara. Mubwezi wake Leah, wakagomezganga chomene kuti Chiuta kurije ndipo kurije ukaboni kuti Chiuta wariko. Visopo vyamitundu yose viri na maghanoghano ghakupambana pambana pa zavigomezgo vya Chiuta. Bakupambana pa kagomezgero ka kabiro ka Chiuta, kuri bachiuta baringa kweniso ndi mabuku wuri agho bakugomezga kuti ngakupaturika. Janice wakugomezga kuti Chiuta wariko, mwene uyo wari kurenga charu na vyose ivyo virimo ndipo chirengiwa ntchakutowa chomene mwakuti kungaba chara kuti vyose ivi viri kubako mwavekha waka kwambura kurengeka. Kasi imwe usange ndimwe Janice, mungadumbiskana wuri na Leah pa kutorera maremba agho mwasambira pa ivyo ghakuyowoya na Chiuta na virengiwa vyake vyose. 2. “Kasi ntchifukwa wuri Chiuta wakusintha chara vinthu?” Mu Kusanda maremba ( Bible Study) na ba Khristu awo bayamba sono, pakafumbika fumbo lakuti, “Usange Chiuta ndiyo ndi Mlengi, ndipo wakugwira ntchito yakuti vinthu vyose viwerereso kukuba makora, kasi ntchifukwa wuri vinthu viheni vikuchitika mucharu?” Banthu banji bakagomezga kuti Chiuta wakumanya chara ivyo vikuchitika mucharu, ndipo banyake bakati Chiuta wakumanya, kwene wari kughanaghana kuti wareke kunjilirapo pa ivyo vikuchitika. Pakutorera pa ivyo mwasambira, kasi mungazgora wuri fumbo lakuti kasi ntchifukwa uli vinthu viheni vikuchita kucharu? Kasi ivyo tasambira muchisambizgo ichi vingatovwira wuri kupurikiska kuti nyengo zinyake Chiuta wakuzomerezga kuti tijumphe munyengo zamasuzgo? 3. Kasi kuruta kwa Chiuta kurije nthowa zinandi? Banthu banandi lero bakupurikana kuti visopo vyose vyakuzirwa mwakuyana waka ndipo kuruta kwa Chiuta pari nthowa zinandi waka. Kukuba ngati tiri pasi pa Phiri ndipo banthu banandi bakukhumba kuruta pachanya pake. Wari yose wangakwera kwakuyana na umo wakhumbira, parije kanthu kuti wayambira mpha. Wari yose wangamanya kusangika pachanya, parije kanthu kuti wayambira mpha chakuzirwa nkhufika pachanya. Mwantheura wari yose wakufika pachanya. Ndiposo banthu bakughanaghanira kuti chisopo chiri chose ntchakuzirwa chomene ndipo chamufikiska munthu wari yose kuchanya kwa Chiuta. Chisopo chiri chose chingamanya kurondezgeka na banthu. Kasi chisambizgo chithu chikutisambizga vichi pa makani agha ghakuti kwa Chiuta wari yose wangaruta nga ndi umo wawonera ndipo nthowa ndi zinandi zakurutira kuchanya?

Chisambizgo chakwamba Kabiro ako tikusangikamo • 25

Sono pakuti mwarapa (mwazgoka kukwananga) na kugomezga mwa Yesu Khristu kuba Fumu na Mthaski winu, mwababika kufumira kuchanya, mwapika mazaza ghakuba mwana wa Chiuta mwachipurikano, ipo imwe sono ndimwe mwana wa Chiuta. Ichi chikung’anamura kuti mwasoreka na Chiuta, ndipo ndimwe muri yumoza wa ndondomeko ya Chiuta ya kuponoska banthu mucharu kuwuchindami wake. Kuti mukubazga waka makani gha Chiuta chara, kwene mwanjira mukati mwake. Mwabatikana na Yesu mwachipurikano, ndipo zakwananga zinu zagowokereka, mwanjizgika mu mbumba yake, ndiposo mwarembeka kuba msirikari wa Chiuta. Apo imwe mwapurikana na Yesu, mwanjira mu makani agha! Ichi chikung’anamura kuti mukwenera kusambira za nkhani iyi, ivyo Chiuta wakuchita, umo iye wakukhumbira kuti mukhalirenge, na umo Chiuta wangamutebeteskerani pakovwira banthu kuti nawo banjiremo mu mbumba ya Chiuta na kutemwa chiponosko. Mungophanga, Chiuta; wari kumupani imwe Mzimu wake Wakupaturika kuti wamusambizgeni, wamupani Mazgu gha Chiuta kuti ghamusambizgeni, Mpingo kuti mubwezikane na banyinu, na nkhongono ya lurombo kumovwirani kuti musange ivyo mukukhumba mwakuti mukhare kwakuyana na nkhani ya Chiuta iyi mu umoyo winu wa sono. Sono mwasanga babwezi bapya, na barwani bapya! Mwathaskika ku nkhongono za kumudima, ndipo sono mukwenera kusambira kujikirana nayo Satana na mautesi ghake ghose, viyezgo vyamucharu, na maruso ghinu ghakare. Kuponoskeka ndi usange tatora lwande lwa Chiuta mukurimba-rimba. Kwene mukwenera kuwa nkhumbi chara! Chiuta wari kupereka kwa ise vyose ivyo tikukhumba mwakuti tikhare umoyo wa chi Khristu, kumukondweska na kuthuwuska Chiuta, na kutonda murwani mu makani agha sono ise tikutorapo lwande. Toranipo nyengo kumuwonga Chiuta pakumuchemerani kwa iye, pakumupangani kuti imwe mube mwana wake, na kumupani umoyo wamuyirayira. Mupemphani kuti wamupeni nkhongono na kumovwirani kusambira kukura nga ndi musambiri wake wa Yesu na msirikari wake. Chiuta wati wamurekaningipo nesi kumusidani mwekha chara. Mwapokelereka ku mbumba ya Chiuta, na ku nkhondo! Ndiri kurengeka muchikozgo cha Chiuta, ndipo nanga wuri nkhabapo murwani wa Chiuta, ndiri wakusoreka kutorapo lwande mu makani gha Chiuta mu ndondomeko yake yakuwezgereska Charu kwa iye mweneko icho chikatayika.

Kurumikizana

Kukhozgera

26 • Kurwa nkhondo yiweme ya Chipurikano

Lurombo lwa Fumu lwa tebeteskeka na Mpingo kwa nyengo yitari chomene, kwakuyana na umo Yesu wakabasambizgira basambiri bake pa Mateyu 6:9- na Luka 11.2-4. BaDada bithu muri kuchanya, litumbikike ni zina linu, Ufumu winu wize, khumbo linu lifiskike pano pasi ngati na umo kuriri kuchanya, mutipe ise lero chakurya chithu cha lero, ndipo mutigowokere matewo ghithu nga ni umo nase tabagowokera bamatewo ghithu, mungatitoreranga mukuyezgeka kwene mutithaske kuwuheni, pakuti ufumu ngwinu, na nkhongono, na Uchindami, kwa muyirayira, Amen Chiuta wamuyirayira, Dada wane, nkhumuwongani chifukwa chakujivumbura kwa ine ndondomeko yinu yikuru mu maremba ghinu. Mukarenga charu na mtambo ndipo mlengi wane. Nkhuwonga chomene pakujura mtima wane kuti ndipurike uthenga winu uweme wachiponosko, uwo ukupereka umoyo wamuyirayira. Nkhuwonga chifukwa cha uthenga wene uwo ukupereka umoyo wamuyirayira kuwose awo bakupurikana na mwana winu Yesu. Nkhuzomera kuti mukunditemwa, ndipo muri kundiponoska. Mwandizgora ine kuba yumoza wa makani agha. Mundovwire baDada, na Mzimu winu Wakupaturika, kuti ndisambire na umo ndingakharira mwakumuchindikani imwe – kwimikana na Satana na vyose ivyo vingamanya kundiwezgera Nyuma. Mundipe uchizi winu mwakuti ndimanye kumukondweskani. Muzina la Yesu Khristu, Amen. Labiskani pa www.tumi.org/sacredroots , tiri na chigaba icho tadumbapo vya mavidiyo na mabuku ghanyake agho mungatebeteska. Norman Geisler. To Understand the Bible, Look for Jesus. Eugene, OR: Wipf and Stock Publishers, 2002. Muchisambizgo chakurondezgapo, musambirenge za Kujipereka kwithu mwakusazgirapo mitu iyi: 1. Yesu wakamutonda Satana na kupanga nthowa yakuti tinjire mu Ufumu wa Chiuta. 2. Kwizira mukuthera kwithu na Chipurikano, mwa Uchizi wa Chiuta, tiri kubapatizikira mu thupi la Yesu Khristu. 3. Tiri kupika Mzimu Mtuba kuba chididimizgo cha chiharo chithu

Lurombo

Kulirira kwa Chiuta kufumira pasi pa Mtima

Vyakubazga Mwakusazgirapo

Vyamuchisambizgo chakurondezgapo

Mazgu gha kusunga pa Mtima

1 Yohane 3.8