Kutanthaura Baibulo: Buku la Msambiri, Capstone Module 5 Tumbuka edition

/ 7 3

K U T A N T H A U R A B A I B U L O

bakukhumba kuzomerezga kwananga kwawo pamaso pa Chiuta, chigomezgo chawo chikaba chakuti Chiuta wati wabakhazikiskike mucharu icho wakabapa, ndiposo iyo ndipo iyo pera ngwakwenelera kumusopa na wamazaza kwimika Ufumu wake kwizira mwa Yesu Khristu, Mesiya. Mwa unenesko wose, kukaba mawupu ghatutu gha banthu apo bakawerangako kufuma kuwuzga kwiza ku Israele kufumira ku Babeloni. Pafupifupi muvilimika vya 538, 458, na 444 B.C.E. Ivi vikukoleranako na fundo yakuti banthu bakatolekera kucharu ch Babeloni kuwuzga mwakatatu kufumira mu charu cha Israele, muvirimika vya 605, 597, na 586 B.C.E. mwakulondezgana. Wupu wuli wose ukalongozgekanga na batebeti ba Chiuta, wupu wakwamba muchilimika cha 538 B.C.E. na Zerubbabel (Ezira 1-6; Hagayi; Zakariya), mwene uyo wati wiza nawo banthu, bakazenga Tempile la Chiuta. Kuwera kwa chibiri kukachitika muchilimika cha 458 B.C.E. pasi pa ulongozgi na kulabilirika na Ezira (Ezira 7-10), wene wuwo ukalabiskanga chomene pa kusinthika kwa kachitiro ka vinthu, na kulongozgera banthu mukuwukiraso muchanya pakasopero kawo, na kuzirwa kwakuti banthu bawelereso kwa Chiuta wawo kwizira mukukwaniriska kwa phangano lawo na Chiuta. Pa umaliro, Nehemiya wakaongozga wupu wa Chitatu wa banthu muchilimika cha 444 B.C.E., awo ulato wawo chomene ukaba wakuzengaso msumba wa Yerusalemu, ndipo na Ezira, kuwezgeraso banthu kuchisopo cheneko na kupulikira marango gha Chiuta. Basambiri banandi ba Mazgu gha Chiuta bakupulikana kuti buku la Malaki likalembeka mu nyengo ya Nehemiya, ndipo buku la Estere likalembeka mu nyengo ya ivyo vili kulembeka pa Ezira 6 and 7. Munyengo ya vyakuchitika ivi mu mbiri ya Israele, yikupereka vinthu vyakuzirwa chomene kubanthu pakunozgekera kumutebetera Chiuta. Chapitara chithu chikulongora kabiro kamkati mwamunthumwene uyowakwenera kutebeteskeka na Chiuta pa kwiziska chiwuska nkhumbi, kusinthika, na kusisipuka kubanthu. “Pakuti Ezira wakabikapo mtima wake pa kusambira marango gha Chiuta na kughafiska, ndiposo na kusambizga malayizgo ghake na malanguro mu charu cha Israele.” Kwakuyana na vesi ili, Ezira wakabika “mtima wake,” nkhanira “kubikapo mzimu wake” pakuchita vinthu vitatu mumalo mwa Chiuta: Chakwamba, Ezira wakabikapo mtima pa kusambira marango gha Chiuta. Pakabavye kubikapo mwakupusikizgira waka, kubazga mazgu mwamdompho – mdompho, kwene kujipereka mwa lwana lose na kubikapo mtima mwakufikapo pa kubazga na kusanda Marango gha Chiuta. Mazgu gha Chiuta kuti ghangasambirika munthowa yinyake chara; kwambura kupenjerezga kumumanya Chiuta ngati mbanthu awo bakupenja golide apo lili kubisika, ching’anamuro cha Mazgu gha Chiuta chingamanyikwa panji kupulikiskika chara (Zintharika 2.1-9). Mitima

2