Kutanthaura Baibulo, Buku la Msambizgi, Capstone Module 5, Tumbuka edition

/ 1 7 5

K U T A N T H A U R A B A I B U L O

a. Apokalipto wa Charu – wakukhwaskika chomene na vyamchindindi vya charu na vyakuchanya ivyo vikuvumbukwa mukabiro ka charu chinyake

Uthenga uwo ukurazga kukuvumbukwa Kwa Yesu Khristu Baibulo lili kwamba nga ndi buku limoza chara, nga ndi buku lachisambizgo panji chilongolero cha ukhaliro wa banthu. Kwene, lili kupangika na na mabuku ghanandi waka, ndi wupu wa mbiri wa uvumbuzi wakupambana – pambana, mbiri yene iyo kulembeka kwake ndi mbiri payekha. Mbiri yitali apo muntu wakawa, ndipo ukulutilira nga ndi ndondomeko ya Chiuta pakuwombora banthu na charu, mwakukoleranako na kuchitira ukaboni kwake na kutanthaura Mazgu, chomeneso mu phangano lake na Israyeli, mpaka pakuwoneka kwa Yesu. Uvumbuzi wa muBaibulo, ntheura tinene kuti, ukukhwaska chomene chiponosko panji mbiri ya phangano kweniso kukhwaskika kwa visambizgo vya Baibulo ivyo ulato wake nkhupenjerezga na kungweruska mbiri iyi iyo yikulutilira na kupambaniskika na uvumbuzi wa padera. ~ R. B. Gaffin “New Testament Theology.” New Dictionary of Theology. Sinclair B. Ferguson, David Wright, eds. (electronic ed.). Downers Grove, IL: InterVarsity Press, 1988, p.463. iyi yikwambira mu munda wa Edeni,

b. Apokalipto wa Mbiri – (cf. Danieli) – wakulabiska chomene pa ulato wa Chiuta mu mbiri, iyo yikukhwaska mbiri ya banthu mu vigaba vya nyengo na vyakuchitika nga ndi umo Chiuta wali kubikirako zinyengo na vyakuchitika. (1) Kulabiska chomene pa umaliro wa mbiri ya munthu mu charu (2) Bakuyowoya na kutonda kwa Chiuta pa uheni na vyaru apo vikunanga na kuparanya banthu. (3) Kuphara na umo Chiuta wati wanangirenge viheni vyose, uheni na kumazga masuzgo ghose agho ghali kwiza chifukwa cha kuwa kwa munthu. (4) Ghakuyowoya na kubikika kwa Ufumu wa Myirayira wa Chiuta, kusazgirapo chiwuka cha bakufwa, cheruzgo cha baheni na bambura kuzgoka, na kwiza kwa vitumbiko na urunji.

3

C. Apokalipto mu Chipangano chasono: Buku la Uvumbuzi

1. Apokalipto wakufikapo muchipangano chasono (labiskani mubuku Shepherd of Hermas , lakulembeka na ntchimi ya chikhristu)

2. Ndimoza mwa mabuku gha Apokalipto gha chiYuda agho ghakuphara vya mbiri yakunthazi pa ivyo vyamkuchitika munyengo za kuwumaliro (historical-eschatological tradition)

3. Ndi mubuku mwene umo Chiuta wakuphalira banthu bake ivyo vichitikenge munthazi, Uvumbuzi 1.1-3