Kutanthaura Baibulo: Buku la Msambiri, Capstone Module 5 Tumbuka edition
1 8 6 /
K U T A N T H A U R A B A I B U L O
Kuyowoyaso Fundo yikuru ya Chisambizgo
Makani gha kupambana kwa kalembero ghakulabiska pakumbana kwa mitundu ya vyakulembeka mu Baibulo. Ghakuphara unenesko ndipo ghakwenera kutanthaurika kwakuyana namarango ghake. Kalembero kali kose ka kutanthaurika mwakwenelera usange tayamba na kaghanaghaniro kithu pakuwona Baibulo nga ndi buku ilo likulongozgeka na kuwusika na marango ghakalembero na ndondomeko izo Chiuta wali kubikako kuti zilongozgenge pakuphara Mazgu gha Chiuta. Muli vyakulemba vyakupambana – pambana mu Baibulo. Muli kuphara/kupataura (vyose mbiri na vidokoni), Dango (Marango), Makalata, uchimi (kusazgako Apokalipto), mabuku gha Vinjeru (kusazgako, kupataura, vinthanguni, vidokoni, zintharika, viyanisko), kweniso ndakatulo. Kalembero kakupereka uthenga wakwenelera kubanthu bakupambana – pambana kwakuyana na umo iwo bakupulikiskira vinthu ndipo kukovwira kupereka umanyi kufumira pa kumanya ulato wa mlembi, na kupereka usambazi unandi chomene ku awo bakubazga Mazgu gha Chiuta na kughatebeteska pa umoyo wawo. Kutanthaura mwapadera kukuphara za marango na ndondomeko agho ghakutovwira kutanthaura Baibulo nga ndi liri kulembekera. Kupataura, ndiyo ndi nthowa yakumanyikwa makora chomene mukuphara makani mu Baibulo ndipo yikukhwaska mabuku gha mbiri, panji nkhani zakuchita kupeka. Basambiri awo bakutemwanthowayaKupharamakanimwankhani, bakutorakuti nthowayakupara uthenga kwizira munkhani ndiyo ndi nthowa iyo Chiuta walli kupereka pakuphara umo waliri na mlimo wake mumalemba ndipo bakuzomerezga kuti kusambira kose kwa Mazgu gha Chiuta, kukulongora waka nkhani izo Chiuta wali kupereka mu Baibulo zene izo ndi zaunenesko, zakufikapo ndipo zikulongora kalembero, umanyi, na luso la balembi na ulato wakuphara uthenga wa Chiuta ku banthu apo Chiuta mweneko wakulongora payekha ivyo wali kubalembera. Kuphara makani munkhani kukutisambizga kuti nkhani zikutilongozgera kukumumanya chomene Chiuta ndipo nkhani ndi zakuzirwa chomene kuluska fundo. Pa umaliro nkhani zikutipa makhaliro muchisopo na muchikaya. Maluso ghabakupulikana ghakusintha – sintha kwakuyana na nyengo iyo banthu bakujumphamo. Nkhani zikutovwira kukora vyamchindindi vya Chiuta (sakaramenti) ivyo vikutovwira kukhwaskana na Chiuta, kupanga wupu wabakusopa, kupanga midauko na vyakovwira pakachitiro ka vinthu, na kusambira mwakulondezga unenesko wa Chiuta. Nga ndi vyakulemba vinyake, vinthu ivyo kuphara uthenga mu nkhani kukulondezga ndi ivi: uko nkhani yikachitikira, banthu, fundo ya mlembi, umo nkhani yikwendera, mutu wa nkhani. Uvumbuzi, nthowa yinyake yikuru yakuphara makani, ndi nthowa yakumanyikwa yeni iyo yikulongora Chiuta na ubare wake na
3
Made with FlippingBook Learn more on our blog